ضرورت تفسیر قرآن از دو لحاظ است:

یکی آن که کتابِ عمیقِ علمی و وزینِ نظری قطعاً بدون تفسیر ادراک نمی‏شود (از جهت علمی)

و دیگر آن که کتابِ هدایت اگر پیامش این باشد که: (إنّ هذا القرآن یهدی للتی هی أقوم ویبشر المؤمنین الذین یعملون الصالحات أنّ لهم أجراً کبیراً)، برای اهتدای جامعه بشری چاره‏ای جز تبیین مفاهیم و تفسیر معانی آن نیست (از جهت عملی).

[تسنیم، جلد 1 - صفحه 56]

10 ـ یکی از ظرافتهای ادبی و هنری در بیان قرآنی تغییر ناگهانی سیاق است؛ مثلا ً در جمله‏ای که چندین کلمه با «اعراب رفع» آمده، در اثناء، کلمه‏ای با «اعراب نصب» ذکر می‏شود تا خواننده را متوقف کرده، به تأمل وا دارد؛ مانند آیه (لکن الراسخون فی العلم منهم والمؤمنون یؤمنون بما أنزل إلیک وما أنزل من قبلک والمقیمین الصلاة والمؤتون الزکاة والمؤمنون بالله والیوم الآخر أولئک سنؤتیهم أجراً عظیماً)؛ زیرا در این آیه کریمه، پنج وصفْ یاد شده است که سیاق ادبی آنها مرفوع بودن آن اوصاف است؛ چنانکه دو وصف مقدّم (راسخون و مؤمنون) و دو وصف مؤخّر (مؤتون و مؤمنون) مرفوع است و در بین اوصاف مرفوع چهارگانه، یک وصف منصوب دیده می‏شود و آن وصف «مقیمین» است تا توجه متدبّران در قرآن و تالیان کتاب الهی را به اهمیت نماز که ستون دین است جلب کند؛ همان طور که در نوشتن تابلوها، برخی از کلمات مانند واژه «شهید» با رنگ سرخ نوشته می‏شود تا توجه بیننده را جلب کند. پس گاهی با تغییر اسلوب و تعویض سیاق، به ویژگی محتوایی لفظ توجه داده می‏شود.

[تسنیم، جلد 1 - صفحه 52]

9 ـ تکرار مطالب. تکرار در قرآن کریم از آن روست که قرآن کتاب نور و هدایت است و در مقام هدایت لازم است مطلب واحد در هر مناسبت با زبانی خاص ادا شود تا ویژگی موعظه داشته باشد، بر خلاف کتب علمی که هر مطلب تنها در یک جا بیان می‏شود و تکرار آن سودمند نیست. سرّ لزوم تکرار در کتاب هدایت آن است که شیطان و نفس اماره که عامل ضلالت و عذابند، پیوسته به اضلال آدمی مشغولند و کار آنها گرچه گاهی کم می‏شود، لیکن ترک نمی‏شود؛ از این رو تکرار ارشاد و هدایت نیز ضروری است.

[تسنیم، جلد 1 - صفحه 51]

8 ـ بیان مصداق و پرهیز از کلّی‏گویی. در کتب علمی متعارف نیست که در مقام تبیین یک حقیقت، مصادیق آن ذکر شود؛ مثلا ً در تعریف نیکی، نیکان معرفی شوند؛ اما قرآن کریم در آیات خود چنین شیوه‏ای را اعمال کرده است؛ مثلا ً، در تبیین بِرّ و نیکی می‏فرماید: (لیس البرّ أن تولّوا وجوهکم قِبَل المشرق والمغرب ولکن البرّ من آمن بالله والیوم الآخر و...). مفسرانی که قرآن کریم را همانند کتب علمی پنداشته‏اند، در این گونه موارد در پی یافتن محذوف یا توجیهات دیگری هستند تا اسلوب بیانی قرآن را با شیوه‏های متداول در کتب علمی هماهنگ بیابند؛ غافل از این که قرآن کریم یک کتاب علمی محض نیست و از روشهای متعارف کتب علمی بشری پیروی نمی‏کند. از این رو گاهی به جای وصف، موصوف را بیان می‏کند و این از روشهای کلیدی قرآن است.

[تسنیم، جلد 1 - صفحه 50]

7 ـ یکی از اساسی‏ترین تفاوتهای قرآن کریم با کتب علمی بشریآن است که محور اصلی تعلیم در کتب بشری علومی است که دستیابی به آنها میسور است؛ اما مدار تعلیم در قرآن کریم علوم و معارفی است که انسانها بدون استمرار از نور وحی توان دستیابی به آن را ندارند: (کما أرسلنا فیکم رسولا ً منکم یتلوا علیکم آیاتنا ویزکیکم ویعلمکم الکتاب والحکمة ویعلّمکم ما لم تکونوا تعلمون)، (فاذکروا الله کما علّمکم ما لم تکونوا تعلمون).

گرچه انبیای الهی در علوم قابل دستیابی و مستقلات عقلی نیز استعداد بشر را شکوفا کرده‏اند: «یثیروا لهم دفائن العقول»، لیکن محور تعلیم آنان پرده برداشتن از غیب و نوآوری علمی و معرفتی برای بشر است.

[تسنیم، جلد 1 - صفحه 49]